Με πολύ ενδιαφέρον διάβασα τις τοποθετήσεις των εκλεκτών συναδέλφων κ.κ. Μαλλά και Μουμούρη για το θέμα των μανιφέστων των startups και παρότι βλέπω θετικά σημεία και στις δύο, τείνω να συνταχθώ περισσότερο με τον δεύτερο παρά με τον πρώτο. Και αυτό όχι τόσο λόγω της άμεσης και πρακτικής αξίας που έχει η στροφή σε μια προσέγγιση απομακρυσμένη από το ελληνικό δημόσιο, όσο της προστιθέμενης: μετά από σχεδόν δύο αιώνες εξάρτησης από το «κράτος», πιστεύω ότι είναι καλό οι νεώτεροι Έλληνες να απογαλακτιστούν πλήρως και να δοκιμάσουν να σταθούν στα πόδια τους και μόνο. Και αυτό δεν το λέω μόνο επειδή θεωρώ πολύ δύσκολη μια εκσυγχρονιστική προσέγγιση του ελληνικού δημοσίου ή την απαλλαγή από τις νόσους του φαύλου παρελθόντος. Αλλά επειδή πιστεύω ότι η συναισθηματική εξάρτηση είναι ότι χειρότερη μπορεί να συμβεί, ειδικά σε έναν δημιουργικό άνθρωπο.
Μου χρειάστηκαν αρκετά χρόνια για να συνειδητοποιήσω ότι η πάγια τακτική των αμερικανών γονιών να μην υποστηρίζουν οικονομικά τα παιδιά τους παρά μόνο μέχρι να πάνε στο πανεπιστήμιο (και των πιο αυστηρών ακόμα λιγότερο) δεν προέρχεται από αναλγησία αλλά από μια διαφορετική στάση απέναντι στο τι χρειάζεται για να ωριμάσει κανείς. Έχοντας μεγαλώσει στην Ελλάδα, βίωσα και άμεσα και έμμεσα την υπερπροστασία της ελληνικής οικογένειας και ζώντας τα τελευταία χρόνια στην Ιαπωνία βλέπω το ίδιο φαινόμενο και εδώ. Και ταυτόχρονα βλέπω τις συνέπειες –ίσως ακούγεται περίεργο όμως από ορισμένες απόψεις, οι Ιάπωνες είναι εξίσου ανώριμοι με τους Έλληνες, τουλάχιστον μέχρι τα 25 τους και πολλοί παραμένουν έτσι για όλη τους τη ζωή. Οι λόγοι για τους οποίους η κοινωνία τους δεν έχει γνωρίσει κρίσεις αντίστοιχες με αυτές της Ελλάδας είναι επειδή εδώ η υπερπροστασία αντισταθμίζεται από μια σειρά άλλα χαρακτηριστικά, η ανάλυση των οποίων δεν είναι της παρούσης.
Επιστρέφοντας στο θέμα της υποβοήθησης των startups από το ελληνικό κράτος, θεωρώ ότι ακόμα και αν (μέσω π.χ. επέμβασης κάποιου αμείλικτου επιτηρητή ή κάποιας υπερφυσικής δύναμης) η νοοτροπία του δημοσίου στην Ελλάδα άλλαζε άρδην και «γινόμασταν Σουηδία» (ή όποια σκανδιναβική ή άλλη χώρα θεωρεί κανείς υπόδειγμα οργανωμένης και υγιούς κοινωνίας), πάλι θα έπρεπε οι ενδιαφερόμενοι να παρακάμψουν το σύστημα αυτό και να κατέβουν στο διεθνή στίβο ιδίοις δυνάμεσι. Και επειδή οι άνθρωποι τους οποίους θα κληθούν να ανταγωνιστούν έχουν κάνει το ίδιο και έχουν μάθει να μάχονται διαφορετικά και επειδή το να στέκεσαι στα πόδια σου είναι πάντα καλύτερο από το να έχεις πλάτες –και δη του μεγέθους μιας, έστω και μικρής χώρας.
Μια διαρκής συζήτηση σε δύο άλλους κόσμους με τους οποίους εμπλέκομαι αρκετά χρόνια, αυτόν του βουδισμού Ζεν και αυτού των πολεμικών τεχνών είναι η συζήτηση περί «αποτελεσματικότητας σε πραγματικές συνθήκες». Αν και υπάρχουν διάφορες απόψεις, όλοι καταλήγουν στο ότι όσοι έχουν εμπειρία (διαλογισμού και συμπλοκών, αντίστοιχα) έχουν πάντα ένα πλεονέκτημα έναντι αυτών που δεν έχουν. Και παρότι δεν υποστηρίζω ότι ο κόσμος των επιχειρήσεων είναι εξίσου βάρβαρος με τους δύο παραπάνω, το βασικό επιχείρημα παραμένει: μόνο όταν πετύχεις κάτι εσύ ο ίδιος, όταν το έχεις κερδίσει με τις δυνάμεις σου και χωρίς να στηρίζεσαι σε τρίτους μπορείς να είσαι σίγουρος ότι δε θα το χάσεις. Καθώς και ότι μπορείς να αντιμετωπίσεις κάθε δυσκολία με ορθή κρίση και γειωμένος στην πραγματικότητα.
Σχόλια