Κάθε χρόνο, ανήμερα την πρωτοχρονιά, οι Ιάπωνες στέλνουν σε συγγενείς, φίλους και γνωστούς κάτι ειδικές ευχετήριες κάρτες που λέγονται “νένγκατζο” –δεν ξέρω τον ακριβή αριθμό των νένγκατζο που στέλνονται κάθε χρόνο όμως με δεδομένο ότι η χώρα έχει περίπου 130.000.000 κατοίκους, ότι οι περισσότεροι ιδιώτες στέλνουν τουλάχιστον 20 και ότι οι εταιρείες στέλνουν περισσότερα από 100, δε θα δυσκολευόμουν να πιστέψω ότι μέσα σε μια μέρα διανέμονται περισσότερες από 3 δισεκατομμύρια κάρτες. (Κάπου εκεί βρίσκονται και τα νούμερα που δίνει ένα δημοσίευμα των “Japan Times” από τον περασμένο Ιανουάριο.)
Όπως είναι αναμενόμενο, πολλές από τις ευχές αυτές είναι τυπικές και στέλνονται από καταλόγους με ονόματα –ειδικά όταν πρόκειται για εταιρείες. Αν συνδυάσει κανείς το γεγονός αυτό με το ότι οι Ιάπωνες είναι μάλλον κρυψίνοες σε σχέση με τα προσωπικά τους, δεν είναι λίγες οι φορές που ένα νένγκατζο που εύχεται υγεία και μακροημέρευση (οι πιο συνηθισμένες ευχές) φτάνει στο σπίτι κάποιου που έχει πεθάνει, που πάσχει από κάποια σοβαρή αρρώστια ή που αντιμετωπίζει κάποιο πολύ σοβαρό πρόβλημα. Φυσικά αν κανείς βρίσκεται στη θέση του αποδέκτη οι κάρτες αυτές πιθανότατα θα πυροδοτήσουν μια σειρά από δυσάρεστα συναισθήματα όμως σε ένα τόσο... αναλογικό μέσο, τέτοια πράγματα είναι αναπόφευκτο να συμβούν.
Αναρωτιέμαι, ωστόσο, τι είναι αυτό που τα κάνει να συμβαίνουν και στον ψηφιακό κόσμο. Πρόσφατα, το Facebook μου υπενθύμισε ότι εκείνη την ημέρα ήταν τα γενέθλια ενός παλιού συνεργάτη και μου πρότεινε να του ευχηθώ χρόνια πολλά –προφανώς οι οικείοι του ήταν πολύ συντετριμμένοι για να ακυρώσουν το λογαριασμό του στο Μεγάλο Μπλε Δίκτυο όταν ο συγκεκριμένος άνθρωπος πέθανε, πριν από μερικούς μήνες οπότε αγνόησα την ανατριχίλα. Σε τελική ανάλυση, τα μηνύματα αυτά είναι αυτόματα. Όταν όμως από έναν συνδυασμό νοσταλγίας, θλίψης και περιέργειας πέρασα από τη σελίδα του, είδα αρκετά μηνύματα που εύχονταν στον εκλιπόντα, “Χρόνια Πολλά!”
Προφανώς δεν επρόκειτο για μαύρο (για την ακρίβεια, κατάμαυρο) χιούμορ: όπως κι εγώ, οι άνθρωποι αυτοί είδαν απλώς την υπενθύμιση και αντί να επισκεφθούν τη σελίδα, όπου τα δεκάδες συλλυπητήρια μηνύματα από πέρσι θα τους είχαν καταστήσει σοφότερους, απλώς έγραψαν μια κοινοτοπία στο παραθυράκι και επέστρεψαν στη δουλειά τους. Και αυτό είναι επίσης κατανοητό –σε τελική ανάλυση, όλοι μας έχουμε στο “φιλολόγιό” μας και ανθρώπους με τους οποίους δεν έχουμε πραγματικά σχέση- όμως σε ένα μέσο που, αντίθετα από τα ιαπωνικά νένγκατζο, επιτρέπει μια πιο άμεση ενημέρωση για την πορεία της ζωής των προσώπων του κοινωνικού μας κύκλου, ακόμα και του πιο διευρυμένου, θα ήταν ίσως καλό να είμαστε πιο προσεκτικοί.
Όμως έχει νόημα να απαιτεί (ή έστω, να προσδοκά) κανείς κάτι τέτοιο; Η ανθρώπινη φύση είναι αυτή που είναι και είτε στον ηλεκτρονικό, είτε στον ψηφιακό κόσμο, αξιολογούμε τις σχέσεις μας διαφορετικά και ανάλογα αντιμετωπίζουμε τους ανθρώπους με τους οποίους συναναστρεφόμαστε. Αντίθετα με ό,τι καταγγέλλουν κατά καιρούς οι διάφορες Κασσάνδρες, το Δίκτυο δε μας κάνει πιο επιφανειακούς και πιο επιρρεπείς στα επουσιώδη: είμαστε αυτό που είμαστε, καλό ή κακό (και σχεδόν πάντα και τα δύο) και το δείχνουμε με κάθε μας πράξη, on και offline...
Σχόλια