Χρειάστηκε να εξαγοράσει ο Τζεφ Μπέζος τη "Washington Post" για να συνειδητοποιήσω ότι πριν από 10-15 χρόνια, άλλοτε άτυπα και άλλοτε με την ιδιότητα του συμβούλου Internet (ναι, έχει συμβεί κι αυτό στο απώτατο παρελθόν) αυτό που τόσο εγώ όσο και κάποιοι άλλοι υποστηρίζαμε ένθερμα, δηλαδή ότι τα παραδοσιακά ΜΜΕ έπρεπε να αντιληφθούν τις ιδιαιτερότητες του νέου μέσου και να προσαρμοστούν σ' αυτές έκρυβε μια μεγάλη παγίδα: ότι δηλαδή αν οι εφημερίδες και τα περιοδικά υιοθετήσουν στην πλήρη τους έκταση τις ιδιαιτερότητες αυτές, και ειδικά όπως έχουν διαμορφωθεί τα τελευταία χρόνια, ο αναγνώστης θα πληρώσει ένα πολύ βαρύ αντίτιμο.
Ένα από τα χαρακτηριστικά του Δικτύου που συνέβαλλαν κατά πολύ στην καθιέρωσή του είναι η δυνατότητα εξατομίκευσης των πληροφοριών: καθημερινά βομβαρδιζόμαστε με χιλιάδες μηνύματα και πληροφορίες, ο χρόνος μας έχει περιοριστεί στο ελάχιστο και η απαίτηση να είμαστε πιο αποτελεσματικοί -στη δουλειά μας, στις σχέσεις μας, σε κάθε τι που κάνουμε- κάνει επιτακτική την ανάγκη να πληροφορούμαστε μόνο αυτά που θέλουμε. Ποιος ο λόγος να φορτώνουμε την μνήμη μας και τον εσωτερικό μας "επεξεργαστή" με άχρηστα δεδομένα; Ή, ερχόμενοι στα ΜΜΕ, ποιος ο λόγος να βλέπουμε, να ακούμε ή να διαβάζουμε ειδήσεις που δε μας ενδιαφέρουν;
Θα μπορούσα να πιάσω το θέμα από τη βουδιστική-ζεν αντίληψη και να αναφερθώ στο πώς μια τέτοια αντίληψη ενισχύει την εγωιστική μας ψευδαίσθηση, όμως προτιμώ να αφήσω αυτή τη διάσταση για το προσωπικό μου blog. Μια και εδώ μιλάμε για τον κόσμο του digital και τις προεκτάσεις του, θα παραμείνω σε κάτι πιο απλό: η εξατομίκευση των πληροφοριών που κάθε μέρα τελειοποιείται όλο και περισσότερο από τους παρόχους περιεχομένου και τους σχεδιαστές υπηρεσιών στο Internet, μας περιορίζει σε κάτι βασικό: μειώνει το χαρακτήρα του τυχαίου που περιέχουν οι εφημερίδες και τα περιοδικά κυρίως στη χάρτινή τους έκδοση.
Βεβαίως και τα παραδοσιακά ΜΜΕ επιλέγουν θέματα με βάση κάποιο μοντέλο αναγνώστη. Όμως εκ των πραγμάτων, το μοντέλο αυτό είναι αρκετά ευρύ και σίγουρα πολύ πιο ευρύ από το μοντέλο του χρήστη ενός site* στην τελευταία περίπτωση, ο χρήστης μπορεί να παραγγείλει ο ίδιος (ή να του το προ-παραγγείλει το ίδιο το site, ενίοτε μάλιστα και χωρίς την παρέμβαση ανθρώπου) πολύ συγκεκριμένα πράγματα. Αντίθετα, αγοράζοντας μια εφημερίδα ή ένα περιοδικό, ο αναγνώστης αγοράζει ένα πακέτο το οποίο μπορεί να περιέχει μόνο δύο ή τρία πράγματα που τον ενδιαφέρουν.
Όμως η πραγματικότητα αποδεικνύει ότι κάποιο από τα υπόλοιπα 190 πράγματα που περιέχει το έντυπο μπορεί να αποδειχθεί εξίσου ενδιαφέρον -αυτός είναι ο λόγος που αμφιβάλλω αν υπάρχει έστω και ένας άνθρωπος που να μην έχει κρατήσει κάπου ένα απόκομμα από κάτι που είδε σε κάποιο χάρτινο μέσο. Δεν ήταν κάτι που το ζήτησε αλλά ήταν κάτι που πυροδότησε μέσα του την ανάγκη να το ψάξει λίγο παραπάνω και αυτό το κάτι παραπάνω ίσως να του άλλαξε τη ζωή. Ή, λιγότερο δραματικά, να του προκάλεσε μια ενδιαφέρουσα σκέψη.
Βεβαίως αυτό μπορεί να συμβεί και στο Δίκτυο -ακόμα. Το θέμα είναι, θα μπορέσει να συνεχίσει να γίνεται; Και θα μπορούν να το κάνουν ακόμα και οι άνθρωποι που έχουν μάθει μόνο στην customized πληροφορία, ειδικά αν αυτή έρχεται σε μεγάλες ποσότητες; Η προσωπικότητά μας είναι ένα παζλ από χιλιάδες δεδομένα που ανακατεύονται ξανά και ξανά κάθε φορά που κάτι καινούριο προστίθεται από το περιβάλλον. Και τα παραδοσιακά ΜΜΕ (ή όσα ηλεκτρονικά λειτουργούν ακόμα με τον ίδιο τρόπο), παίζουν σημαντικό ρόλο σ' αυτό. Όχι επειδή μας προσφέρουν αυτά που μας ενδιαφέρουν αλλά επειδή μας προσφέρουν μαζί και τα υπόλοιπα.
Σχόλια