Ο όρος mentoring προέρχεται από την κλασσική ελληνική αρχαιότητα. Ο Μέντορας, φίλος του Οδυσσέα, ανέλαβε την πνευματική ανατροφή του γιου του, όταν ο ομηρικός ήρωας έφυγε για την Τροία. Στην αρχαία Αθήνα η πρακτική συνεχίστηκε επίσημα και αναγνωριζόταν από την πολιτεία, σε ορισμένες δε περιπτώσεις επιδοτείτο. Οι άνθρωποι δεν αποκτούσαν απλά γνώσεις, ούτε ακολουθούσαν ένα σύστημα (τα σύγχρονα task ενός δασκάλου). Εμβάθυναν στον εαυτό τους, συζητούσαν με ευρύτητα πνεύματος και αποκτούσαν μοιραζόμενες εμπειρίες από τη φιλοσοφική αναζήτηση, την πολιτική οργάνωση κλ.π. Η πρακτική της καθοδήγησης ενός ατόμου από ένα μέντορα αποτελεί σήμερα έναν εξαιρετικά δημοφιλή τρόπο εκμάθησης και αλληλοβοήθειας με τεράστια πεδία εφαρμογής στην επιχειρηματικότητα. Στον αρχαίο μας πολιτισμό “έστηνες” τις προσωπικότητες πάνω σε ένα καμβά αξιών που μοιραζόταν όλη η πολιτεία. Αφενός σήμερα δεν έχουμε στην Ελλάδα αυτές τις κοινές αξίες και αφετέρου δεν δείχνουμε διάθεση αλληλοβοήθειας στη δημιουργία.
Από την αρχαία Ελλάδα έως και σήμερα, από το Αμπου-Ντάμπι και τη Βραζιλία έως το Ίδρυμα “Μόγλης” ο θεσμός αναπτύσσεται ραγδαία. Είναι, κατά τη γνώμη μου, μία ακόμη απόδειξη ότι το παγκόσμιο χωριό αρχίζει να συνδημιουργεί, αναζητά πιο βιώσιμα μοντέλα και δεν αποδέχεται εύκολα πια αυθεντίες. Στη Γερμανία, τη Σουηδία και τη Μ. Βρεττανία, η καθοδήγηση μέσω μέντορα αποτελεί θεσμό, μιας και όλο και περισσότερες εταιρείες και πανεπιστημιακά ιδρύματα χρησιμοποιούν τη στενή σχέση, που αναπτύσσεται ανάμεσα στον καθοδηγητή και τον εκπαιδευόμενο για την γρήγορη μεταφορά γνώσης. Με πολλές μορφές, σεμινάρια, διαλέξεις, προσωπικά προγράμματα ανάπτυξης, ομαδικά, με μεγαλύτερη έμφαση στην προσωπική ανάπτυξη ή στην επιχειρηματική δράση. Πολλές εφαρμογές, πολλές αγορές, πολύ διαφορετικές περιπτώσεις.
Στην Ελλάδα ο θεσμός, ο ρόλος και το αποτέλεσμα είναι άγνωστα μεγέθη στην πολιτεία, την εκπαίδευση, το εργασιακό περιβάλλον, στο ευρύ κοινό, αλλά ακόμη και σε εκείνους που αυτοτοποθετούνται ως ειδικοί γνώστες ή/και επαγγελματίες μέντορες. Βλέπετε, το σύγχρονο marketing είναι αφενός πολύ εύκολο, αφετερου στην Ελλάδα “ότι δηλώσεις, είσαι”. Το πρόβλημα για την Ελλάδα όμως και την επιχειρηματική της ανάπτυξη δεν είναι πόσους μέντορες έχει, αλλά ποιούς και σε τι βάθος πηγαίνουν. Το πρόβλημα της οικονομίας μας δεν είναι πόσο γρήγορα θα σε συμβουλεύσει κάποιος, για να βγάλεις λεφτά. Το πρόβλημα μας είναι βαθύτερο, δομικό και επικίνδυνα άλυτο: είναι κατά πόσον είμαστε διατεθειμένοι να εργαστούμε και να προχωρήσουμε συνεργατικά, σε ομάδες, και μάλιστα μοιραζόμενοι μαζί το δρόμο, που έλεγαν παλιά. Δηλαδή να ανοίξουμε τα αυτιά μας και να αξιοποιήσουμε τη γνώση. Αυτό είναι ευχή; Είναι όνειρο; Είναι ουτοπικό, μιας και το εγώ του Ελληνα, όπου και όπως και αν εκφράζεται, είναι ανυπέρβλητο εμπόδιο;
Θα ήθελα να μιλήσω πιο ελεύθερα για το πως βλέπω εγώ την ανάγκη αυτή, σε συνέχεια ενός παλαιότερου άρθρου. Στην επαγγελματική μου ζωή είχα μέντορες και προσπάθησα να λειτουργώ ως τέτοιος στις ομάδες μου και την ανάπτυξή τους. Ακόμη και στην εταιρία που εργάζομαι ο θεσμός είναι αρκετά ανεπτυγμένος. Με τους μέντορες άνοιξα τον εαυτό μου, ήταν άλλωστε σχέση επιλογής και εμπιστοσύνης. Είδα νέα πράγματα, αφέθηκα για να κρίνω, άκουσα για να συνθέσω. Το ίδιο έκανα και στους ανθρώπους που ήθελαν να πάρουν από εμένα και να μου δώσουν αφενός τη χαρά της εμπειρίας και αφετέρου ωραία projects, ιδέες, κοινά δημιουργήματα. Ωραία ακούγονται; Τι γίνεται σήμερα όμως στην πραγματικότητα; Γιατί η επιχειρηματικότητα αφενός δεν αξιοποιεί την πρακτική ως εργαλείο βιωσιμότητας, ηθικής και τεχνικής κατάρτισης και αφετέρου δεν τη συζητούμε ως παράμετρο επιτυχίας στην επιχειρηματικότητα; Γιατί οι νέες επιχειρήσεις δεν έχουν μέντορες επί μεγάλων αλλά και ειδικών θεμάτων; Μήπως έχουμε πιστέψει ότι όλη η οικονομία μας θα είναι app-oriented; Πόσο αναγκαίος είναι ένας μέντορας που ζει στην Κίνα για τη διείσδυση ενός προϊόντος ονομασίας προέλευσης; Θα σου μιλήσει μόνο για εμπορικά θέματα ή μήπως και για την τοπική κουλτούρα, την έννοια του σεβασμού, κλπ; Πόσο μας βοηθά κάποιος που ασχολείται με δίκτυα διανομής επί 15 χρόνια; Μας μιλάει μόνο για εμπορικούς δρόμους ή μήπως και για δημιουργία σχέσεων αλληλοεκτίμησης των υποψήφιων συνεργατών; Ti μας φέρνει ένας έμπειρος πωλητής για να βελτιώσουμε την B2B αποτελεσματικότητά μας; Είναι προφανείς και εύκολα κατανοητοί οι λόγοι που δεν έχουμε διαδεδομένο το θεσμό
Πρώτον, ο μέντορας ...έρχεται από το πουθενά και ενοχλεί. Ανατρέπει την κατεστημένη τάξη του δασκάλου, του πανεπιστημιακού, του επιμελητηρίου, του fund manager, του τραπεζίτη, του coworking space, του συμβούλου, ή του αφεντικού της επιχείρησης... και ποιός ξέρει καλύτερα το θέμα από αυτούς που το διαχειρίζονται; Κλειστές πόρτες, αγορές, μυαλά...
Δεύτερον, ο όρος έχει ταυτιστεί μόνο με την παροχή τεχνικής βοήθειας και ικανοτήτων προς τις νέες, ιδιαίτερα, επιχειρήσεις σε τεχνικά μεμονωμένα θέματα. Πως σου φαίνεται το site interface; Πόσο θα τιμολογούσες αυτό το προϊόν; Πως θα έχτιζες το προφίλ του startup μας στο twitter; Ο μέντορας δεν είναι για να δίνει αποσπασματικές απαντήσεις, σε αποσπασματικά προβλήματα που έχει μια επιχείρηση ή ένα στέλεχος ...ψάχνετε επαγγελματικό consulting ...δωρεάν;
Τρίτον, η λεγόμενη σκηνή startup είναι στα χέρια παρεακίων και άπειρων μυαλών σε θέματα business strategy που δεν θα δεχόντουσαν εύκολα μέντορες, που ίσως ακύρωναν την εικόνα ή τις πρακτικές που χτίζουν. Δεν τους λείπει η επαγγελματική κατάρτιση -την έχουν με το παραπάνω- αλλά η εμβάθυνσή τους σε συγκεκριμένα industries και πρακτικές, αφού δεν είχαν ισοβαρή on-the-job εκπαίδευση και εμπειρία διαχείρισης ανθρώπινου δυναμικού. Αραγε βλέπουν σφαιρικά αγορές, ευκαιρίες και ελλείψεις των ομάδων που καθοδηγούν...όσο τις καθοδηγούν;
Τέταρτον, το mentorship θέλει μια ευρύτητα θέματος / συζήτησης / ανακάλυψης / insights πριν πας κατευθείαν “στον πατσά”. Αυτό προϋποθέτει μια μακρόπνοη διαλεκτική που θα βοηθήσει το νέο επιχειρηματία ή εκείνον που κάνει αλλαγές στην υπάρχουσα επιχείρησή του. Και αυτό θέλει χρόνο και on-going σχέσεις. Δεν βγαίνει με ένα ραντεβού καφέ.
Πέμπτον, ο μέντορας για να είναι χρήσιμος ως reference και competence source θέλει απέναντί του ανοιχτά μυαλά να ανακαλύψουν και όχι να τον ρωτούν ...διαμορφωμένες αντιλήψεις, όπου πριν ακούσουν ήδη αμφισβητούν. Ας το κάνουν μόνοι τους...
Δυστυχώς, οι παραπάνω λόγοι, στο βαθμό που ισχύουν, αναδεικνύουν στον αφρό τους κήνσορες, τους τιμητές (κατά τον Αρχαίο Ρωμαικό ρόλο) ή επικριτές (σύμφωνα με τη σύγχρονη Νεοελληνική). Οι κήνσορες αποκτούν αντιλαμβανόμενη εξουσία, επικρίνουν κάθε καινοτόμο πρακτική και ...θέλουν ιδιοτύπως να “κάνουν κουμάντο”. Οι κήνσορες είναι γνήσια τέκνα της Ελλάδας και δεν τους μειώνει την αυταρέσκεια και ισχυρογνωμία κανείς τίτλος εργασίας ή σπουδών. Οι κήνσορες σχολιάζουν αρνητικά κάθε ιδέα μιας ομάδας νέων και με τα ήξεις-αφίξεις προσπαθούν να είναι αρεστοί, χωρίς να λένε τίποτε. Είναι σκληροί όταν ζητάς τη γνώμη τους. Είναι επιδεικτικά ευνοιοκρατικοί και εύκολα αλλάζουν ...παρέες. Τους συναντάς σε κάθε εργασιακό χώρο παλιό ή σύγχρονο. Εχουν ένα (δήθεν) φλεγματικό χιούμορ, αλλά είναι απλά είρωνες χωρίς να θέλουν να βοηθήσουν, να αλλάξουμε ρότα. Είναι βαθιά αγοραφοβικοί, γιατί δεν θα άφηναν τη δουλειά τους για να πάνε να μιλήσουν με ένα νέο παιδί, εφόσον δεν έχει την φαινομενική στόφα...
‘Εως το 2006 έζησα μια ωραία εμπειρία, όπου όλη η εταιρία που τότε εργαζόμουν γίναμε mentors-style με εξατομικευμένα sessions, συλλέγοντας ιδέες από ομαδικές συζητήσεις, αξιολογώντας σφαιρικά το performance των ομάδων μας και βάζοντας πλάνα 100 ημερών, κοινά συμφωνημένα από όλους. Είχαμε sessions που μοιραζόμασταν όλοι επιτεύγματα και νέες “ανακαλύψεις” …ήταν από τα πιο παραγωγικά χρόνια. Το να αναλάβεις να συνεισφέρεις και να ανατπύσεις τις δεξιότητες ενός στελέχους, να εξηγείς που πήγε λάθος με απτά παραδείγματα και που πρέπει να βελτιωθεί συσχετίζοντάς το με την αγορά και τις τάσεις δεν είναι υποχρέωση. Είναι μεγάλο κέρδος της επιχείρησης. Το ποιός θα το κάνει επιδέχεται συζήτηση, αλλά η ανακάλυψη ενός άλλου κόσμου για τον εργαζόμενο και τον επιχειρηματία είναι κρίσιμη ανάγκη. Η Ελλάδα σε όλη την ιστορία της χάλαγε και αντέτεινε, δεν συνέθετε και δεν δημιουργούσε εν πολλοίς. Σήμερα είναι επιτακτικό να κινηθούμε διαφορετικά και να βοηθήσουμε τους επόμενους, να γίνουν καλύτεροι και ισχυρότεροι ηθικά, προσωπικά και επαγγελματικά.
Μακάρι αυτό το Ideacast να γίνει αφορμή διαλόγου σε πολλούς ανθρώπους, ομάδες, επιχειρήσεις και να το αξιοποιήσουν για το προσωπικό και επαγγελματικό τους καλό
Stay tuned,
Τασος
Σχόλια