Η ψηφιακή επανάσταση δεν είναι παρά ένα επεισόδιο στην εξέλιξη της ανθρώπινης Ιστορίας και όπως συνήθως συμβαίνει με την Ιστορία, μια ματιά στο παρελθόν δείχνει τι μπορεί να ζήσουμε στο εγγύτατο μέλλον.
Οι Λουδίτες έγιναν με το πέρασμα του χρόνου συνώνυμο της τεχνοφοβίας, όμως όπως δείχνει η έρευνα του δημοσιογράφου και συγγραφέα Clive Thompson το κακό τους όνομα είναι άλλη μια περίπτωση που οι νικητές έγραψαν την Ιστορία. Οι Λουδίτες φυσικά ήταν οι ηττημένοι.
Το κίνημα των Λουδιτών στις αρχές του 19ου αιώνα ήταν μια φυσική εξέλιξη της πίεσης που προκάλεσε η Βιομηχανική Επανάσταση. Έχοντας προηγουμένως επιχειρήσει να διαπραγματευτούν για δίκαιες απολαβές και καλές συνθήκες εργασίας -χωρίς επιτυχία- κατέφυγαν στη βία. Εισέβαλαν στα εργοστάσια της βόρειας Αγγλίας και κατέστρεφαν τους μηχανικούς αργαλειούς. Το κίνημα έλαβε ανησυχητική διάσταση και η αγγλική κυβέρνηση έστειλε 14.000 στρατιώτες για να το καταστείλουν, ενώ η καταστροφή των μηχανών επέσυρε τη θανατική καταδίκη. Πολλοί άφησαν την τελευταία τους ζωή στην αγχόνη, άλλοι φυλακίστηκαν, κάποιοι εξορίστηκαν στην Αυστραλία.
Ο Thompson παρατηρεί πως η εποχή των Λουδιτών έχει πολλά κοινά σημεία με τη σημερινή - Ταχεία αλλαγή, κίνδυνο περιθωριοποίησης μιας σειράς επαγγελματιών, αλλά οι ομοιότητες συνεχίζονται πέρα από προφανή σημεία. Η Βρετανία, τότε, αντιμετώπιζε τα προβλήματα μιας οικονομικής ύφεσης (όχι εξ αιτίας κάποιων Αδελφών Λίμαν της εποχής αλλά ως αποτέλεσμα μιας πολεμικής αναμέτρησης με τον συνηθισμένο της αντίπαλο, τη Γαλλία). Υπήρξε η καινοτομία των μηχανών και η εισαγωγή της ατμομηχανής που άρχισε να στέλνει εκ των πραγμάτων στο περιθώριο τα επαγγέλματα που επικεντρώνονταν στα ζώα που αποτελούσαν μέχρι εκείνη τη στιγμή την κινητήριο δύναμη. Μετά, ήταν η εισαγωγή νέων στοιχείων της οικονομίας, όχι με την έννοια του shared economy ή των μικροδουλειών που βρίσκουμε σήμερα στις online πλατφόρμες αλλά με την έννοια της μισθωτής -ας την πούμε έτσι- εργασίας.
Ο Thompson βλέπει όμως -και δικαίως- ορισμένες σημαντικές διαφορές. Τότε, ο αυτοματισμός επηρέασε “χαμηλές” δουλειές, σήμερα απειλεί εργασίες που είναι υψηλότερα από εισοδηματικής πλευράς. Μπορεί ο “εργαζόμενος της γραβάτας” να βαδίσει τον ίδιο δρόμο και τα ίδια αιτήματα με τον οδηγό φορτηγού; Θεωρητικά μπορεί, στην πράξη όμως;
Επίσης, τότε ο συνδικαλισμός ήταν μια σοβαρή υπόθεση μεταξύ συντρόφων, κυριολεκτικά συντρόφων, μιας και οι εργαζόμενοι ανέπτυσσαν στενούς προσωπικούς δεσμούς μεταξύ τους. Υπάρχει μια σαφής υποχώρηση του συνδικαλισμού στις ΗΠΑ (και την Ελλάδα, θα προσθέταμε) και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, οι Λουδίτες του σήμερα ίσως να μην έχουν τι να σπάσουν εκτός από τις οθόνες τους. Οι πλατφόρμες και υπηρεσίες που απειλούν (ή αμφισβητούν) σήμερα την εργασία χιλιάδων ανθρώπων σε όλο τον κόσμο είναι ως επί το πλείστον άυλες. Δεν σου φτάνει μια βαριοπούλα, χρειάζεται να εντρυφήσεις στο hacking και επειδή αυτό δεν είναι υπόθεση ενός πρέπει να βρεις και άλλους πρόθυμους να συμμετάσχουν.
Η τεχνητή νοημοσύνη, η επέλαση των μηχανών και η δυνατότητα “εκπαίδευσής” τους θέτει και με επιτακτικό τόνο μια σειρά πολιτικών ζητημάτων που έχουν ήδη αναδυθεί είτε στην “εδώ” πλευρά του Ατλαντικού με -ίσως- σημαντικότερο επεισόδιο το Brexit είτε στην “άλλη” πλευρά με την εκλογή Τραμπ.
Σχόλια