Η πρώτη φορά που διάβασα για το “Sci-Hub” της Αλεξάντρα Ελμπακιάν από το Καζακστάν ήταν το 2011, λίγο αφότου άνοιξε. Η ιδέα, ένα πειρατικό σάιτ-βιβλιοθήκη όλων των ακαδημαϊκών εργασιών και άρθρων που βρίσκονται σε πληρωμένα σάιτ μου φάνηκε καλή από τη σκοπιά του σκεπτικού των παλιών χάκερ του MIT (“η πληροφορία θέλει να είναι ελεύθερη” κ.λπ.) όμως δε φαντάστηκα ότι θα είχε μέλλον. Θέλω να πω, μπορεί κανείς να τα βάλει με τον ακαδημαϊκό κόσμο, ειδικά στο Ίντερνετ;
Ένα άρθρο του “Quartz” την προηγούμενη Παρασκευή μου έδειξε ότι η απάντηση και στις δύο ερωτήσεις είναι “ναι”. Το “Sci-Hub”, προσβάσιμο μέσω Dark Web, περιέχει πλέον περισσότερα από 62 εκατομμύρια αρχεία τα οποία καλύπτουν το 68.9% όλης της ακαδημαϊκής έρευνας που έχει γίνει. Και ίσως πιο ενδιαφέρον είναι το στοιχείο ότι το 85,2% όλων των εργασιών που αρχικά δημοσιεύτηκαν σε σάιτ με πληρωμή είναι πλέον διαθέσιμα.
Έχουν αυτά νόημα αν δεν είναι κανείς ακαδημαϊκός –ή για την ακρίβεια, αν δεν είναι ακαδημαϊκός και δη χωρίς πρόσβαση στα συνδρομητικά σάιτ που συνήθως έχουν οι ακαδημαϊκοί μέσω των ιδρυμάτων τους; Και όμως έχουν: το άρθρο του “Quartz” ξεκινάει λέγοντας ότι το 2012, η βιβλιοθήκη του Χάρβαρντ ξόδευε περίπου 3,5 εκατομμύρια δολάρια τον χρόνο για συνδρομές σε τέτοια σάιτ και υποστήριζε ότι το έξοδο αυτό θα πρέπει να περιοριστεί. Ήτοι, ακόμα και τα μεγαλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου αδυνατούν να καλύψουν το κόστος αυτό.
Γιατί κάτι τέτοιο δεν ήταν πρόβλημα πριν από μερικές δεκαετίες; Επειδή, και παρά τις σκοτεινές εκτιμήσεις των απαισιόδοξων, στην αυγή του 21ου αιώνα έχουμε περισσότερα πανεπιστήμια από ό,τι ποτέ και περισσότερους ακαδημαϊκούς πολίτες από ό,τι ποτέ άρα και μεγαλύτερη παραγωγή από ό,τι ποτέ. Και επειδή, αντίθετα με την προσπάθεια των μεταμοντέρνων λαϊκιστών πολιτικών και των οπαδών τους, τα πανεπιστήμια ζουν με πραγματικά στοιχεία, αν θέλουν να κάνουν σοβαρά τη δουλειά τους και να παρέχουν στους φοιτητές και στο προσωπικό τους αυτό που πρέπει, οφείλουν να παρέχουν πρόσβαση σε όλο αυτό το υλικό.
Η κ. Ελμπακιάν συνειδητοποίησε αρκετά νωρίς ότι η κατάσταση αυτή αναγκαστικά θα περιορίσει ακόμα και τους μεγάλους παίκτες και αποφάσισε να κάνει κάτι –όπως ήταν αναμενόμενο, οι εκδοτικοί οίκοι που δραστηριοποιούνται στον χώρο αντέδρασαν και το “Sci-Hub” βρίσκεται αντιμέτωπο με πρόστιμα δεκάδων εκατομμυρίων δολαρίων. Όμως πλέον το τζίνι έχει βγει από το μπουκάλι και ακόμα και αν το σάιτ κλείσει, το υλικό του θα συνεχίσει να κυκλοφορεί πρακτικά ελεύθερο δικαιωμάτων στο Δίκτυο. Όπως έγινε και με τη μουσική μετά τα MP3 και το Napster.
Όντας κάποιος που βγάζει το ψωμί του γράφοντας, καταλαβαίνω πολύ καλά την ανάγκη για πνευματικά δικαιώματα: αν λειτουργούσαν όπως θα έπρεπε, θα έβγαζα πολύ περισσότερα χρήματα από τη δουλειά που έχω ήδη κάνει τα προηγούμενα 30 χρόνια! Παρόλα αυτά, σε μια εποχή που η ανοησία και η άγνοια θεωρούνται ισοδύναμες με τη σκέψη και τη γνώση, η απολύτως ανοιχτή πρόσβαση σε τόσο πολύ ακαδημαϊκό υλικό από όποιον έχει έναν Tor και μια σύνδεση στο Ίντερνετ, γίνεται κάτι σαν επιτακτική ανάγκη –και εκεί είμαι διατεθειμένος να φανώ πολύ ανεκτικός. Και μάλλον δε θα είμαι ο μόνος.
Σχόλια